Kodeks pracy: szafki pracownicze. Co mówią przepisy?

Dowiedz się, jakie obowiązki mają pracodawcy i pracownicy w zakresie szafek pracowniczych. Przeczytaj artykuł i poznaj kluczowe przepisy Kodeksu pracy.

W sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy jednym z podstawowych obowiązków pracodawcy jest zapewnienie odpowiednich warunków przez pracodawcę. Pracownicy powinni zostać wyposażeni w odzież, obuwie robocze oraz niezbędne środki ochrony indywidualnej. Ponadto na pracodawcy ciąży obowiązek zapewniania pracownikom pomieszczenia wraz z odpowiednią szafką na ubrania, która spełnia określone normy. Nie każdy pracodawca jest jednak zobowiązany do wydzielania szatni w miejscu pracy. Sprawdź, co przepisy BHP mówią na temat szafek w pracy oraz czy pracodawca może je kontrolować.

Szafki pracownicze według Kodeksu pracy

Kodeks pracy nie wymienia bezpośrednio szafek ubraniowych. Niemniej jednak jednym z obowiązków pracodawcy jest zabezpieczenie pracownika przed naruszeniem jego dóbr osobistych, godności bądź mienia oraz zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Dlatego każdy zatrudniony w danym zakładzie pracy powinien zostać poinformowany o zasadach monitorowania oraz kontrolowania pracowników. Kodeks pracy: szafki pracownicze i wymagania. Źródło: Canva

Jakie są wymagania BHP dla szatni w miejscu pracy?

Zgodnie z Załącznikiem nr 3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy szatnie powinny znajdować się w oddzielnych pomieszczeniach lub wydzielonych obszarach. Wymagania dla pomieszczeń są takie, aby były suche, dobrze oświetlone oraz zabezpieczone przed wilgocią i nadmiernymi stratami ciepła. Właściwej izolacji ścian zewnętrznych i podłóg wymaga się w szatniach zlokalizowanych w piwnicach lub miejscach z ryzykiem zwiększonej wilgoci. W takich pomieszczeniach warto zastosować metalowe szafki lub meble wykonane z płyty HPL. Wyróżnia się kilka rodzajów szatni, takie jak: szatnie odzieży własnej pracowników, odzieży roboczej i ochronnej, podstawowe oraz przepustowe. Taki podział wynika bezpośrednio z charakteru wykonywanych prac oraz stopnia narażenia pracowników na zabrudzenia i substancje szkodliwe.

Szatnia odzieży własnej

Szatnia odzieży własnej pracowników powinna być wyposażona w szafki pracownicze przeznaczone do indywidualnego użytku dla każdego pracownika oraz zapewniać odpowiednią przestrzeń – min. 0,3 metra kwadratowego na osobę. Istnieje także możliwość urządzenia jej w formie szatni wieszakowej, o ile nie ma przeciwwskazań wynikających z rodzaju wykonywanej pracy czy występujących zanieczyszczeń. Szatnia wieszakowa może być sposobem urządzenia szatni odzieży własnej, jeżeli pozwalają na to jej specyfika i warunki pracy. Powinno się urządzić osobną szatnię dla mężczyzn i dla kobiet. To, czy szatnia może być wspólna, zależy od liczby zatrudnionych pracowników. Jeżeli na jednej zmianie jest mniej niż 5 pracowników, to zezwala się na stworzenie wspólnej szatni odzieży roboczej. Warunkiem będą specjalne kabiny do przebierania się (z wyjątkiem pracowników, którzy nie mają obowiązku stosowania odzieży roboczej i ochronnej). Każdemu pracownikowi powinno się przypisać indywidualny wieszak. Gwarantuje to odpowiednią organizację przechowywanej odzieży. Szatnia wieszakowa. Źródło: Canva

Ponadto szatnia wieszakowa na szafki ubraniowe powinna spełniać następujące wymagania:

• stojaki wieszakowe powinny być przeznaczone do użytku indywidualnego przez każdego pracownika (każdy pracownik musi mieć swój wieszak),
• stojaki powinny być jednopoziomowe i mieć w dolnej części siatkowe półki na obuwie, w górnej na nakrycie głowy,
• szerokość przejścia dla obsługi szatni musi wynosić co najmniej 1,1 m między rzędami wieszaków oraz 0,95 m między ścianą a zewnętrznym rzędem wieszaków,
• powinna mieć przebieralnię wyposażoną w miejsca do siedzenia i wieszaki na odzież, a liczba miejsc siedzących powinna wynosić co najmniej 30% liczby pracowników zatrudnionych na najliczniejszej zmianie (nie dotyczy pracowników niemających obowiązku stosowania odzieży roboczej i ochronnej).

Szatnia odzieży roboczej i ochronnej

Szatnie dla odzieży roboczej i ochronnej są przewidziane zwłaszcza w miejscach pracy, gdzie występują warunki powodujące znaczne zabrudzenie lub zamoczenie odzieży. Przepisy mówią o tym, aby tego rodzaju szatnię wyposażyć w osobne szafki pracownicze do przechowywania odzieży dla każdego pracownika. Należy także zapewnić co najmniej 0,3 metra kwadratowego wolnej przestrzeni podłogowej na jednego użytkownika. Dodatkowo szatnia powinna być bezpośrednio połączona z umywalnią, natryskami i szatnią odzieży własnej pracowników. Szatnia do przechowywania odzieży roboczej. Źródło: Brastech.pl

Szatnia podstawowa

Alternatywą dla oddzielnych szatni odzieży własnej pracowników i odzieży roboczej oraz ochronnej będą szatnie podstawowe. Są przewidziane dla pracowników, którzy pracują w warunkach, gdzie zabrudzenie odzieży roboczej występuje w małym stopniu i nie stwarza zagrożenia zabrudzenia odzieży własnej. Taka szatnia powinna zapewniać dla jednego pracownika przynajmniej 0,5 metra kwadratowego wolnej przestrzeni podłogowej oraz powinna bezpośrednio łączyć się z umywalką. Dodatkowo należy wyposażyć ją w dwie szafy pojedyncze lub jedną szafę podwójną dla każdego pracownika – jedna na ubrania robocze i środki ochrony indywidualnej, a druga na odzież prywatną pracowników. Szafa podstawowa. Źródło: Canva

Szatnia przepustowa

W danym zakładzie pracy, gdzie są przewidziane szczególne zadania dla pracowników wykonujących zadania związane z niebezpiecznymi substancjami lub w warunkach, gdzie istnieje duże ryzyko silnego zabrudzenia- stosuje się szatnie przepustowe. Oto cechy, które wyróżniają szatnie przepustowe:

• część szatni powinna być przeznaczona na odzież roboczą i środki ochrony indywidualnej,
• część szatni powinna być przeznaczona na odzież własną pracowników,
• pomiędzy dwiema częściami powinny być natryski, aby pracownicy mogli się najpierw wykąpać, a dopiero później wejść do szatni z odzieżą własną.

Kiedy nie są potrzebne szafy ubraniowe?

Pracownicy zatrudnieni w pomieszczeniach biurowych nie mają obowiązku korzystania z indywidualnych szafek pracowniczych do przechowywania odzieży służbowej lub osobistej. Zamiast tego mogą zostawić swoje ubrania na wieszakach lub w innych wyznaczonych szafach w pracy. Stojak na ubrania dla pracowników biurowych. Źródło: Canva

Decyzję w tym zakresie podejmuje pracodawca. Warto jednak pamiętać, że miejsce przechowywania odzieży w biurze powinno być wyraźnie oznaczone i wydzielone, np. na wymiar. w pomieszczeniach socjalnych.

Specyfikacja szaf dla pracowników

Szafki ubraniowe, w które zostają wyposażone szatnie pracownicze, muszą spełniać również szereg wymagań. Polska norma PN -75M-78711 określa wymiary szafek i powinny wynosić:

• wysokość 1800 mm,
• szerokość 400 mm,
• głębokość 480 mm.

W przepisach BHP jest zapis o tym, aby szafki pracownicze powinny wyposażone w drążek, półki i przegrodę dzielącą szafkę na pół. Każdy z pracowników powinien mieć do dyspozycji dwie szafki pojedyncze lub jedną podwójną. Szafa podwójna z przegrodą i wieszakiem. Źródło: Brastech.pl

Czy zawartość szafki może zostać skontrolowana przez pracodawcę?

Jeśli pracodawca przestrzega przepisów prawa oraz poinformował pracowników przed podjęciem działań, to ma prawo skontrolować zawartość szafki. Takie zdarzenie musi być uzasadnione oraz pracownicy powinni zostać poinformowani na piśmie. Taka informacja musi zawierać datę oraz przyczynę przeprowadzenia kontroli. Jednym z najczęstszych powodów bywa podjęcie kontroli na podstawie podejrzenie kradzieży na terenie firmy. Ponadto w rozporządzeniu ministra pracy jest jasna informacja, aby kontrola odbywała się w obecności pracownika lub przedstawicieli pracowników.

Czy pracodawca może posiadać zapasowe klucza?

Pracodawca ma prawo do posiadania zapasowych kluczy. Uzasadnioną sytuacją jest zdarzenie, gdy pracownik zgubi klucze. Wówczas zapasowy klucz okazuje się niezbędny, aby otworzyć własną szafkę. Należy jednak pamiętać, że pracodawca ma możliwość zaglądania do szafki pracownika bez uzasadnionego powodu.